Chronisch hartfalen is een invaliderende aandoening met een grote impact op de levenskwaliteit. Om de behandeling en zorg van onze hartfalenpatiënten zo optimaal mogelijk te laten verlopen, is een multidisciplinaire aanpak van hartfalen noodzakelijk.
Hartrevalidatie omvat een multidisciplinaire behandelaanpak waarbij getracht wordt om zowel het fysieke, mentale als sociaal-emotionele domein te optimaliseren. Naast het doel van deze optimalisatie wordt ook getracht invloed uit te oefenen op het cardio-vasculair risicomanagement, zowel ter preventie alsmede om verdere progressie van de cardiale- en vaat problematiek te beperken.
De kinesitherapeut is een essentieel onderdeel van deze multidisciplinaire behandeling en zorgt voor de optimalisatie van de fysieke belastbaarheid. Tevens wordt getracht om via motivationele gespreksvoering een gedragsverandering te bewerkstelligen zodanig dat er een actieve gezonde leefstijl ontwikkeld en onderhouden wordt.
De kinesitherapeut is actief binnen de verschillende fasen van de hartrevalidatie en het revalidatie-/behandel traject .
Zolang dyspnoe in rust of ondersteunende therapie (beademing, hemodynamisch – op IZ):
Zodra klinisch stabiel: mobilisatiefase op de verpleegafdeling.
| Ademhalingsoefeningen |
|---|
| Vergroten ventilatoire capaciteit : - Rechtop zitten in bed of stoel - Langzame, maar maximale inademing (via neus) - Aanhouden van de inademing gedurende enkele seconden - Ontspannen uitademing via de mond |
| Mucusevacuatie : In het geval van mucus kunnen diverse technieken gebruikt worden om deze te evacueren bv. autogene drainage of gebruik van osscilaties (IPV, flutter, etc.) |
| Mobilisatie (afhankelijk van de toestand van de patiënt) |
|---|
| Passieve mobilisatie in lig/zit |
| Actieve mobilisatie in lig/zit/stand |
| Inoefenen transfers |
| Marche (met of zonder hulpmiddel) |
| Spierversterkende oefeningen |
| Zetelfiets/hometrainer |
| Trappen (maximum 33 treden). |
Aanpassing naar Bron Zorgzaam Leuven
De kinesitherapeut inventariseert diverse parameters (hartslag, bloeddruk, saturatie, klinische tekenen) en houdt hierbij rekening met symptomen van overbelasting: angor, overmatige kortademigheid of vermoeidheid, cardiale aritmieën, abnormale bloeddrukschommelingen, duizeligheid of syncope, hevig zweten of bleek worden.
Bij problemen wordt dit gemeld aan de verpleging en/of de artsen.
Voor ontslag overlegt de kinesitherapeut met de verpleging en/of de artsen of dit motorisch haalbaar zal zijn.
Na de opname wordt de patiënt:
Patiënten met hartfalen worden geadviseerd en gestimuleerd om het trainingsprogramma, opgestart tijdens de revalidatiefase (fase II), (levenslang) te continueren in het bijzijn van een kinesitherapeut of op zelfstandige basis (fitnesscentrum, beweegcoaches of zelfstandige initiatieven).
Indien bij ambulante opvolging cardiale revalidatie wenselijk zou blijken, kan dit vooralsnog niet opgestart worden in een ambulant cardiaal revalidatieprogramma in het ziekenhuis zoals na een opname. De opties zijn dan:
Het opstellen van het oefenprogramma gebeurt best via het FITT principe (zie hieronder). Voor meer gedetailleerde informatie hieromtrent, wordt verwezen naar de KNGF praktijkrichtlijn. Deze richtlijn wil een leidraad bieden voor het uitvoeren van revalidatie bij patiënten met chronisch hartfalen. Het blijft belangrijk de patiënt in zijn geheel te bekijken en het trainingsschema individueel aan te passen.
· Frequentie:
Maanden 1-3: 3x/week
Maanden 4-6: 2x/week
· Intensiteit:
Uithoudingstraining: bepaald aan de hand van de maximale inspanningsproef, bij voorkeur met gasanalyse. De hartfrequentie waaraan de patiënten idealiter kunnen trainen wordt berekend aan de hand van de formule van Karvonen: HFtraining=HFrust + 50-80% (HFmax - HFrust).
Indien er geen resultaten ter beschikking zijn van een maximale inspanningstest wordt aangeraden om gebruik te maken van een dyspnoeschaal of RPE in tegenstelling tot een doel hartslagfrequentie.
· Krachttraining: 40-80% 1 RM; 10-15 herhalingen
Ademspiertraining bij dyspnoe: inspiratory muscle training (MIP<70% predicted: 30% MIP); 2x15; 2x/dag
· Tijd: ≥ 30 minuten
· Type: Uithoudingstraining: interval of duurtraining
Daarnaast tevens aandacht voor :
| Kinesitherapie dient onderbroken te worden in volgende omstandigheden |
|---|
| Acute ziekten |
| Hemodynamische ernstige aortastenose of mitraalklepstenose |
| Hartklepinsufficiëntie die een indicatie vormt voor chirurgie |
| Een recente longembolie (< 3 maanden geleden) die hemodynamisch zwaar belastend is |
| Hartinfarct 3 weken voorafgaand aan de training |
| Boezemfibrilleren met een hoge kamerrespons in rust (>100/min) |
| Ernstige cognitieve stoornissen (geheugen, aandacht en concentratie) |
Als je de opleiding kinesitherapie volgt, kan je de keuze maken om af te studeren in de richting ‘Inwendige Revalidatie’. Hier zit het partim hartfalenrevalidatie in vervat.
Daarnaast biedt Axxon een kine coach opleiding met verdere bekwaming in hartrevalidatie.
Postgraduaten zijn heden niet voor hande voor hartrevalidatie. Aan verschillende universiteiten of ziekenhuiscentra kan je wel deelnemen aan sessies permante navorming of bijscholing.
Op onderstaande link vindt u extra informatie ivm voorziene webinars rond chronisch hartfalen :
